Ελληνική Παραδοσιακή μουσική
Η Ελληνική Παραδοσιακή μουσική ή άλλως “δημοτική μουσική”, όπως συνηθίζεται να λέγεται, περιλαμβάνει όλα τα τραγούδια, σκοπούς και ρυθμούς των ελλαδικών περιοχών (πλην των νεωτέρων αστικών). Πρόκειται για συνθέσεις που, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, οι δημιουργοί τους είναι άγνωστοι, έχουν ζωή περισσότερο από έναν αιώνα, ενώ οι ρίζες τους ανάγονται στην βυζαντινή περίοδο ως και την αρχαιότητα. Δεν πρόκειται για ένα είδος, αλλά για πολλά, που χαρακτηρίζονται συνήθως από το ύφος και το ήθος της περιοχής στην οποία παίζονται ή από την οποία κατάγονται (νησιώτικα, ηπειρώτικα, ποντιακά) και, συχνά, συγγενεύουν με τη μουσική των όμορων λαών.
Εκτός από τις περιοχές, τα παραδοσιακά τραγούδια και οι σκοποί μπορούν να ταξινομηθούν με βάση το περιεχόμενό τους και την περίσταση στην οποία παίζονται (αποκριάτικα, του γάμου, της ξενιτιάς) ή τα μουσικά, ρυθμικά, δομικά και φιλολογικά τους χαρακτηριστικά (στροφικά, επτασύλλαβα, καρσιλαμάδες, κ.ά.) Όργανα της Ελληνικής Παραδοσιακής μουσικής είναι: η λύρα, το βιολί, το λαούτο, το ούτι, ο ταμπουράς, το μπουλγαρί, το μαντολίνο, το κανονάκι, το σαντούρι, το κλαρίνο, ο ζουρνάς, οι φλογέρες, το τουμπελέκι, το νταούλι, το ντέφι, κ.ά.
Ελληνική λαϊκή μουσική
Στα αστικά κέντρα με έντονη ελληνική παρουσία (Πόλη, Σμύρνη, Σύρος, Γιάννενα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Πειραιάς), διαμορφώθηκε, στις αρχές του 20ου αιώνα, ανάμεσα σε άλλα μουσικά είδη και ένα είδος μουσικής που ονομάστηκε ρεμπέτικη μουσική ή “ρεμπέτικο”. Η ονομασία του όρου είναι αβέβαιης ετυμολογικής προέλευσης και η χρήση του συγκεχυμένη, ειδικά μετά και από τις πολυάριθμες σχετικές μελέτες που είδαν το φως της δημοσιότητας τα τελευταία 30 χρόνια από έλληνες και ξένους, ειδικούς και μη, τους λεγόμενους “ρεμπετολόγους”). Αρκετά δημοφιλής, πάντως, είναι η άποψη πως η ρίζα της λέξεως σχετίζεται με το τούρκικο αντιδάνειο “ρεμπέτ” ή και το ιταλικό “ρέμπελος”, που σημαίνουν τον αντάρτη, τον ανυπότακτο, τον περιθωριακό, εν τέλει. Κατά άλλους, προέρχεται από το “ρέμβω” και δηλώνει αυτόν που ρεμβάζει, που περιπλανιέται.
Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι το ελληνικό αστικό τραγούδι στην απαρχή του. Εξελίχθηκε μέσα από την ελληνική μουσική παράδοση του δημοτικού τραγουδιού και των κλέφτικων, από τους κατοίκους των ελληνικών πόλεων. Τα πρώτα ρεμπέτικα ακούσματα άρχισαν να σημειώνονται στην Αθήνα το 1834, τα λεγόμενα “μουρμούρικα” και τα σεβνταλήδικα, κυρίως στην πλατεία του Ψυρρή και άρχισαν να βρίσκουν απήχηση και να εξελίσσονται. Την ίδια εκείνη εποχή, οι Βαυαροί προσπαθούσαν να εισάγουν, στην τότε αθηναϊκή κοινωνία, τις καντρίλιες και την πόλκα. Ως μετεξέλιξη της ρεμπέτικης μουσικής, θεωρείται η λαϊκή μουσική των δεκαετιών του 1950-1960, το οποίο συνεχίζει να ακούγεται και να εξελίσσεται μέχρι και σήμερα.
Στη δεκαετία του1960, κάνει την εμφάνιση της και η έντεχνη μουσική, αρχικά με την έννοια της μελοποιημένης ποίησης και των “κύκλων τραγουδιών” και κύριους εκπροσώπους τους Μάνο Χατζιδάκι και Μίκη Θεοδωράκη. Τα αντιπροσωπευτικά όργανα της λαϊκής μουσικής είναι: το μπουζούκι, ο μπαγλαμάς, ο τζουράς, κ.ά.